اعتصاب‌های دانشجویان دانشکده نفت از جدی‌ترین ضربه‌های صنعتی بر بدنه حکومت پهلوی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما آبادان؛ پاییز ۱۳۵۷، هم‌زمان با گسترش اعتراضات مردمی در سراسر کشور، دانشکده نفت آبادان به یکی از کانون‌های اثرگذار تحولات صنعتی و اجتماعی تبدیل شد. این مرکز آموزشی که از سال ۱۳۱۸ وظیفه تربیت مهندسان و مدیران صنعت نفت ایران را بر عهده داشت، در آن روز‌ها شاهد شکل‌گیری اعتصاب‌هایی هماهنگ و هدفمند بود؛ اعتصاب‌هایی که هدف اصلی آنها، ایجاد اختلال در روند صادرات نفت و وارد کردن فشار به ساختار حاکمیت پهلوی بود.

بررسی اسناد و روایت‌های موجود نشان می‌دهد که بخشی از فضای فکری این حرکت، سال‌ها قبل با حضور چهره‌هایی مانند علی شریعتی، مرتضی مطهری و نواب صفوی در دانشگاه شکل گرفته بود. نواب صفوی که خود سابقه کار در پالایشگاه آبادان را داشت، از جمله افرادی بود که در دهه‌های پیشین بر فضای سیاسی و مذهبی دانشجویان تأثیر گذاشت.

با اوج‌گیری تنش‌ها در مهر و آبان ۵۷، دانشجویان دانشکده نفت اعتصاب‌هایی مرحله‌بندی‌شده را آغاز کردند. این اعتصاب‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده بود که زندگی روزمره مردم دچار اختلال نشود و تنها بخش‌های مرتبط با صادرات و مدیریت اداری پالایشگاه هدف قرار گیرد. پیام دانشجویان به سرعت به کارگران پالایشگاه رسید و با پیوستن آنها، کمیته‌های مشترکی برای مدیریت روند اعتصاب تشکیل شد.

این هماهنگی موجب شد تا در آبان ۵۷، تولید نفت خام ایران به کمتر از یک‌سوم میزان معمول کاهش یابد و صادرات عملاً متوقف شود. این رویداد، یکی از جدی‌ترین ضربه‌های صنعتی بر بدنه حکومت پهلوی در ماه‌های منتهی به انقلاب بود.

در کنار این تحولات، چهره‌هایی، چون شهید محمدجواد تندگویان ــ از دانشجویان فعال همان دوره ــ بعد‌ها نقشی کلیدی در مدیریت صنعت نفت ایفا کردند و پس از انقلاب به عنوان وزیر نفت انتخاب شدند. همچنین نخستین شورای عمرانی آبادان پس از انقلاب، در همین دانشگاه شکل گرفت؛ نشانه‌ای از جایگاه محوری این مرکز در تصمیم‌سازی‌های شهر.

اعتصاب دانشجویان نفت آبادان و پیوند آنان با کارگران پالایشگاه، از جمله نمونه‌های کم‌تر روایت‌شده‌ای است که نقش دانشجو و نیروی کار را در تغییرات سیاسی و صنعتی آن دوره روشن‌تر می‌کند؛ روایتی که همچنان در حافظه آبادان و صنعت نفت ایران ماندگار است