راهبرد «پساکرونایی آمریکا» در آسیا

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما‏، مقاله نویس موسسه بروکینگز در طرح سوالی مبنی بر این که  پس از کرونا، آیا آمریکا، چین و آسیا به سوی تنش‌های بیشتر حرکت می‌کنند؟ در مقاله ای به تحلیل این موضوع پرداخت.

موسسه بروکینگز در مقاله‌ای به قلم «رایان هس»، استاد بلندپایه سیاست خارجی در مرکز مطالعات سیاست شرق آسیا و "کوین دانگ"، محقق مرکز جان تورنتون از موسسه بروکینگز نوشت: چین و آمریکا در جنگی روایی (داستانی) درباره علت بیماری همه گیر کووید ۱۹ و انداختن تقصیر نابودی جهان به گردن هم هستند؛ این استدلال‌ها احتمالا به نتایجی منفی برای آمریکا و چین و افزایش تنش‌ها در سراسر منطقه منتهی می‌شود.
مقاله نویس بروکینگز افزود: وقایع معدودی در قرن گذشته به اندازه شیوع کووید ۱۹ بر ضرورت رهبری منطقه‌ای و جهانی تاکید داشته است. کووید ۱۹ مصونیت خود را در برابر همه موانع – ملی، فرهنگی، ایدئولوژیکی و فردی نشان داده است. این ویروس به غنی و فقیر، قوی و ضعیف حمله کرده است. این ویروس عملا همه را روی کره زمین آسیب پذیر کرده است.  چنین مواردی پس از سونامی جنوب شرق آسیا، بحران مالی جهانی و شیوع ابولا در شرق آفریقا دیده شد. 

اکنون بسیاری از سیاستگذاران آمریکایی، هماهنگی با چین را در واکنش به کووید ۱۹ یک رزمایش آسیب زننده در رقابتی بی حاصل برای رهبری جهان تلقی می‌کنند. چنین تلاش‌هایی از نظر آن‌ها مشروعیت را به رهبری چین واگذار می‌کند که ارزش ندارد.

مقامات ارشد چین نیز در کوته نظری مشابه همتا‌یان آمریکایی شان هستند، فرضیه‌های توطئه را درباره منشا ویروس کرونا در خارج از چین پخش و استدلال کرده اند واکنش پکن به شیوع این ویروس، برتری نظام دولتی این کشور را نشان می‌دهد. چنین تلاش‌هایی ناامنی و ضعف چین را بیش از نقاط ضعف آن، برجسته می‌سازد. این واکنش‌ها به مثابه تذکری به پاسخ اولیه مرگبار چین در برابر شیوع ویروس در ووهان عمل می‌کنند. مبلغان چینی با آگاهی از این خطر اعتباری، به شکلی هیجان زده به دنبال بازنویسی ماجرای کووید ۱۹ برای قراردادن رهبرانشان در جایگاهی خوب هستند.

در نتیجه، چین و آمریکا در جنگی روایی (داستانی) درباره علت بیماری همه گیر کووید ۱۹ و انداختن تقصیر نابودی جهان به گردن هم هستند؛ این استدلال‌ها احتمالا به نتایجی منفی برای آمریکا و چین منتهی می‌شود. هرچقدر این بیماری همه گیر بیشتر شیوع یابد، اقتصاد‌ها بیشتر از بین می‌روند و این دو کشور بیشتر آسیب می‌بینند.

این شرایط مارپیچی رو به وخامت، هیچ نشانه‌ای از کم شدن بروز نمی‌دهد. مقامات ارشد آمریکا بر این باورند آن‌ها الزامی اخلاقی برای روشن کردن ارتباط بین واکنش اولیه توام با مسامحه چین در ووهان و شیوع جهانی این ویروس دارند. هرچقدر ویرانی حاصل از کووید ۱۹ در جهان بیشتر شود، باور این مقامات مبنی بر لزوم به چالش کشیدن نظام حکومتی مستبد چین قوی‌تر می‌شود.

شاید چنین دیدگاه‌های اخلاقی در الزامات سیاسی داخلی وارد شود. آمریکا نوامبر امسال انتخابات ریاست جمهوری خواهد داشت. رئیس جمهور ترامپ با محروم شدن از یک اقتصاد قوی، مواجهه با بیکاری فزاینده و عدم اجرای تعهد پاکسازی واشنگتن پس از چهار سال خدمت، با فشاری برای متمرکز کردن خشم آمریکا بر این ویروس چینی مواجه است.

چنین تلاش‌هایی پیشتر در پافشاری ناموفق مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا بر متقاعد کردن وزرای امور خارجه گروه ۷ برای اشاره به کووید ۱۹ به عنوان "ویروس ووهان" در بیانیه رسمی آن‌ها و در بخشنامه‌ای خطاب به دیپلمات‌های آمریکایی برای اعمال فشار به دولت‌های میزبان برای انتقاد از عملکرد پکن در شیوع این ویروس مشهود بود. اگر روند کنونی ادامه یابد، راهبرد دیپلماتیک آمریکا در آسیا طی سال آینده احتمالا به تلاش‌ها برای مقصر خواندن پکن، شی جین پینگ رئیس جمهور چین و به شکلی گسترده‌تر حزب کمونیست چین معطوف می‌شود.

در ادامه این مقاله همچنین آمده است: همواره تلاش‌هایی برای پیشبرد ابتکار‌هایی نظیر "شبکه نقطه آبی وزارت امور خارجه آمریکا " یک رویکرد جدید با مشارکت چند سهام دار برای ارتقا کیفیت، شفافیت و پایداری طرح‌های زیرساختی وجود خواهد داشت. این تلاشی برای تحکیم و تثبیت گروه چهارگانه آمریکا_ ژاپن_ استرالیا _ هند و تقویت آرایش نظامی آمریکا در آسیاست. مقامات ارشد آمریکا نظیر پمپئو و مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا احتمالا به شتاب بالای سفرهایشان به منطقه ادامه می‌دهند. اما شاید این ابتکار‌ها به سبب تمرکز دولت ترامپ بر پاسخگو قرار دادن حکومت چین بخاطر واکنش اولیه اش به شیوع ویروس کرونا تحت الشعاع قرار می‌گیرد.
چنین تمرکزی، آمریکا را عملا از همه کشور‌های منطقه دور می‌کند. با اینکه بسیاری از شرکا به صورت خصوصی با انتقاد از رفتار چین در موضوع مقابله با ویروس کرونا همراهی می‌کنند، اما معدودی از آن‌ها پیوستن به این جنگ علنی را در جهت منافع ملی خود می‌بینند. به ویژه اینکه پس از رونق اقتصادی چین زودتر از آمریکا و اروپا، نفوذ اقتصادی چین آنقدر بزرگ هست که کشور‌های همسایه اش، آن را نادیده نگیرند.

مقاله نویس موسسه بروکینگز همچنین افزود: این شرایط به افزایش تنش‌ها در سراسر منطقه منتهی می‌شود همانطور که به نظر می‌رسد مسائل پیرامونی مثل نام گذاری برای این بیماری همه گیر، تصمیمات درباره طرح‌های ابتکاری کمربند و جاده، استاندارد‌های فنی برای تقویت سیستم ۵G یا رای گیری به نامزد‌هایی برای ریاست آژانس‌های تخصصی سازمان ملل متحد، میادین نبردی برای ارزیابی میزان حمایت از واشنگتن یا پکن خواهند بود. با اینکه دیپلمات‌های ارشد چینی و آمریکایی احتمالا تاکید خواهند کرد که به کشور‌های دیگر برای انتخاب بین آن‌ها فشار نمی‌آورند فضای موجود برای بی طرف ماندن کشور‌ها با هر تصمیمی کمتر می‌شود.

در پایان این مقاله همچنین آمده است: هنوز به صورت قطعی مشخص نیست واشنگتن به صورت نامحدود به افزایش رقابت و دشمنی اش با پکن ادامه می‌دهد. شاید دولت‌های بعدی در آمریکا توسعه یک راهبرد آسیایی را برای تعامل با چین بجای تمرکز بر رویارویی دوجانبه با پکن در اولویت قرار دهند. همچنین این موضوع نیز قطعی نیست که چین چنین موضع خارجی رنج آوری را به صورت نامحدود حفظ کند. اما برای مدتی واقعیت این است. کمربندهایتان را ببندید، چون اوضاع احتمالا قبل از حرکت به سمت بهتر شدن، بدتر خواهد شد.